Σκέφτηκα να κωδικοποιήσω τις σκέψεις μου για την προοπτική που δίνει η εκλογική αναμέτρηση στα κατεχόμενα για την λύση του Κυπριακού. Όμως η σκέψεις μου, όπως και η πατρίδα μας, είναι διχασμένες σε δύο προσεγγίσεις, τις χωρίζει ένα χάσμα. Από την μία βρίσκεται η παθιασμένη πεποίθηση για λύση και επανένωση, τώρα, χθες αν είναι δυνατόν. Απέναντι από την ανάδειξη της άμεσης αναγκαιότητας για λύση στέκει μια πιο πραγματιστική, ίσως, προσέγγιση. Βγαίνοντας από τα στενά πλαίσια της ακαμψίας του Κυπριακού, ατενίζοντας το πρόβλημα ολιστικά και πίσω πάλι στην κοντόφθαλμη καθημερινότητα του τόπου μας, διερωτάται κανείς: Μπορεί η ελληνοκυπριακή κοινότητα σε αυτή την κρίση που δεν έχει αφήσει τίποτα που να μην έχει αγγίξει να φτάσει σε εκείνη την κοσμογονική ευθυγράμμιση που δεν κατάφερε σε άλλους πολύ διαφορετικούς καιρούς; Πως μπορούν οι ανυπέρβλητες αποστάσεις που χωρίζουν τις δυο κοινότητες να γεφυρωθούν σε ζητήματα κρίσιμα και θεμελιώδη για την δημιουργία ενός κράτους;
Η κρίση και το Κυπριακό
Η κρίση έβαλε δυναμίτη στην καθημερινότητα μας και ανατίναξε στον αέρα όλους τους θεσμούς που κάποτε κοιτούσαμε με δέος. Μια μετά την άλλη οι φούσκες σκάνε. Όταν το σύννεφο υποχωρήσει θα φανεί η μια φούσκα που κρατάμε με αγωνία και φοβόμαστε μήπως σκάσει στα χέρια μας. Ε, λοιπόν σε αυτή τη φούσκα, του Κυπριακού, είναι αδιάφορο αν θα εκλεγεί ή όχι ο Ακκιντζί στις 25 του Απρίλη. Όχι πως δεν έχουν σημασία οι άνθρωποι, έχουν. Σε αυτή την περίπτωση όμως οι άνθρωποι που έχουν σημασία είμαστε όλοι εμείς. Εμείς που θα θυμηθούμε πως το Κυπριακό είναι σημαντικό, αλλάζει καθημερινά την εμπειρία μας ως άνθρωποι του 21ου αιώνα. Αυτό είναι το πιο δύσκολο. Μετά, αυτό το μήνυμα πρέπει να το περάσουμε στους αιρετούς άρχοντες του τόπου.
Η παγίδα της ιστορικής αλήθειας
Την ίδια ώρα κουβαλάμε ο καθένας μέσα μας τους δαίμονες του Κυπριακού. Φτιάχνουμε στο μυαλό μια σύνθεση ιστορικής αλήθειας, τέτοια που να μας αφήνει να κοιμόμαστε ήσυχοι τα βράδια. Γινόμαστε οι καλύτεροι στην αποδελτίωση ιστορικών ντοκουμέντων φτάνει να βρούμε εκείνη την στιγμή στην ιστορία που να δικαιώνει αυτό που θέλουμε να αποδεχτούμε ως ιστορική αλήθεια. Παγιδευόμαστε σε αυτό και ξεχνάμε να γράψουμε την δική μας ιστορία. Η ιστορία θα γράψει πολλά για τις δεκαετίες του ’50, ’60 και ’70 θα προσπεράσει όμως σε λίγες σελίδες τις τελευταίες τέσσερεις, ως τις δεκαετίες της «προσπάθειας», της αναποφασιστικότητας και της αποτυχίας. Αυτό αφορά ελληνοκύπριους και τουρκοκύπριους.
Λύση, τώρα, χθες!
Στο Κυπριακό ΔΕΝ πρέπει να μετράει πλέον η προσπάθεια. Και ο λαός μας ως «αφεντικό» δεν πρέπει πλέον να δέχεται την απάντηση «προσπάθησα» από τους εντολοδόχους του. Και προσπάθησαν μέχρι σήμερα όλοι… Ζητάμε ακόμα να μην υπάρχουν «ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα» λες και ο λαός ως «αφεντικό» θα δεχόταν ποτέ να του πει ο εντολοδόχος πως θα δουλέψει μεν, χωρίς όμως χρονοδιαγράμματα! Το χρονοδιάγραμμα είναι ασφυκτικό, επειγόμαστε για λύση. Το χρονοδιάγραμμα δεν είναι σε έξι μήνες ούτε σε ένα χρόνο, είναι χθες!
Η λύση ως διέξοδος
Οι αντικρουόμενες ή (πιο διπλωματικά) συμπληρωματικές προσεγγίσεις λένε, ίσως, η κάθε μια την δικιά της ιστορία, καταλήγουν όμως σε ένα πρόδηλο συμπέρασμα. Η λύση δεν αποτελεί ένα βαρίδι που πρέπει εμείς να επωμιστούμε για να μην το κάνουν οι επόμενοι. Η λύση δεν είναι απλά επείγουσα αναγκαιότητα γιατί αν δεν το δούμε έτσι η ιστορία θα ξεχάσει εμάς (που θυμόμαστε να μην ξεχάσουμε την πατρίδα μας!). Η λύση είναι διέξοδος, η λύση είναι ευκαιρία. Η λύση είναι ο πολιτικά και συγκυριακά ορθός τρόπος να επιλύσουμε όλα τα ζητήματα θεσμικά, πολιτικά και εθνικά σε ένα πακέτο. Δεν είναι η πρόσκαιρη αντίδραση μιας κυβέρνησης σε μια επίκαιρη αλλά βαθιά θεσμική κρίση αλλά, με λαϊκή νομιμοποίηση, η εκ βάθρων ανασυγκρότηση του κράτους που μπορεί να δώσει απαντήσεις στις ανάγκες ενός πολύ διαφορετικού κόσμου και ενός πολύ πιο απαιτητικού λαού από αυτόν της δεκαετίας του 1960. Μια ανασυγκρότηση του κράτους που περιλαμβάνει και τους τουρκοκύπριους. Που μας δίνει την ευκαιρία να ανοίξουμε τουλάχιστον ένα διάλογο, με σεβασμό στην ταυτότητα τόσο την δική μας όσο και του «άλλου».
Θεόδουλος Ιωάννου
Μέλος Γραφείου Σχολής Πολιτικής Επιμόρφωσης